Een goede ademhaling hoeft niet veel te zijn. Integendeel: als we teveel ademen, kan dit juist negatieve gevolgen voor onze gezondheid hebben. Dit waren de inzichten die Dr Buteyko verwierf en waar hij mee aan de slag ging.
Geschiedenis
Konstantin Buteyko (°1923, Oekraine) ging in de jaren ‘40 in Moskou geneeskunde studeren. Tijdens zijn opleiding moest hij een sportman onderzoeken. Na deze een paar keer diep te laten in- en uitademen viel hij flauw. Dat dit bij een gezond persoon zomaar kon gebeuren, was in die tijd moeilijk te verklaren. Zo werd zijn interesse in ademhaling opgewekt. En dus ging hij verder aan de slag met het observeren van de ademhaling bij zieke en gezonde mensen. Het werd hem duidelijk dat zieke mensen meer ademen dan gezonde. Uiteindelijk kreeg hij een laboratorium in Siberië toegewezen om hier verder onderzoek naar te doen en ging hij aan de slag om zijn methode uit te werken.
Zijn methode
Dr Buteyko concludeerde dat mensen vaak te veel ademen. Hierdoor is er minder CO2 (koolstofdioxide) in het lichaam en dit kan dan weer op zijn beurt aan de basis liggen van verschillende symptomen en ziektes.
Het wordt vooral een probleem als ons lichaam deze manier van ademen normaal vindt en dit voortaan spontaan verder blijft doen.
Met zijn methode is het de bedoeling om de onbewuste ademhaling terug te normaliseren en zo dus ook klachten te verminderen.
Neusademhaling is hierbij heel belangrijk.
Daarnaast is het ook belangrijk om de ademhaling rustig te maken. Zowel bewust als onbewust.
Daarnaast hanteert Buteyko ook richtlijnen voor voeding, slapen en beweging. Al deze factoren kunnen eveneens meespelen in het verstoren of net verbeteren van de ademhaling en de gezondheid.
Controlepauze
Het is nuttig om een beeld te krijgen hoe geprikkeld onze onbewuste ademhaling is. Hiervoor bedacht Dr Buteyko de controlepauze. Dit is de tijd die je tussen twee gewone ademhalingen kan laten.
Hoe langer deze tijd is, hoe rustiger onze ademhaling. En omgekeerd uiteraard.
Deze pauze meten kan interessant zijn om een beter beeld te krijgen over ons onbewust systeem. En dit kan ons helpen om te leren voelen wat ons prikkelt of net rustiger maakt.
Verspreiding van Rusland naar de rest van de wereld
De studies in zijn labo waren heel succesvol. (de dag van vandaag zou de manier waarop deze uitgevoerd zijn, echter niet als wetenschappelijk correct beschouwd worden). Dit zorgde er uiteindelijk voor dat deze therapie in de Sovjetunie als belangrijkste therapie voor astma werd gebruikt.
In 1990 belandde een Australisch zakenman in Moskou in het ziekenhuis met een angina pectoris aanval. Zijn behandeling bestond vooral uit ademhalingsoefeningen. Dit bleek zo effectief dat die man meteen een therapeut wou meenemen naar Australië om deze technieken daar te introduceren.
Zo geraakte de therapie via Australië en Nieuw Zeeland geleidelijk aan volledig verspreid in het Westen.
Momenteel bestaan er verschillende organisaties van therapeuten en zijn er in bijna elk Westers land verschillende Buteyko-therapeuten aan de slag.
Wetenschappelijk onderzoek
Eind jaren ’90 en begin jaren 2000 werden er vooral in Australië enkele klinische studies uitgevoerd over het effect van de Buteyko-therapie bij astma-patiënten. Deze gaven steeds een duidelijk positief effect. De levenskwaliteit van de deelnemers verbeterde telkens en het medicatiegebruik daalde.
Enkele voorbeelden:
- Het onderzoek van Bowler in 1998 in Australië toonde een duidelijke vermindering van luchtwegverwijders en een neiging tot vermindering van steroïde medicatie en verbetering van de levenskwaliteit.
- Een ander onderzoek van McHugh in 2003 in Nieuw Zeeland vergeleek de Buteyko-oefeningen met een controlegroep. De longfunctie verbeterde niet. Maar er was wel een significante vermindering in medicatiegebruik.
- Bij een onderzoek van Cowie in 2008 in Canada werden de Buteyko-oefeningen vergeleken met de gewone ademhalingsoefeningen en relaxatie. Beide aanpakken bleken na 6 maanden een duidelijke verbetering op te leveren ten opzichte van de controlegroep. De groep die de Buteyko-oefeningen deed had daarnaast ook nog een significante vermindering in steroïde medicatie ten opzichte van de twee andere groepen.
Sindsdien werden er echter geen nieuwe studies rond het effect van de Buteyko-therapie bij astmapatiënten gepubliceerd.
Mijn visie op de Buteyko-therapie
Toen ik voor het eerst kennismaakte met de inzichten van Dr. Buteyko was dit voor mij zeker een openbaring.
Vroeger had ik het idee, zoals veel mensen waarschijnlijk, dat beter ademen gelijk stond aan meer ademen. Dat minder ademen net beter kon zijn, was nieuw voor mij. Maar het hielp me wel om mijn ademhaling tijdens het sporten onder controle te krijgen.
Het is inderdaad belangrijk om correct te ademen. De juiste hoeveelheid en op de correcte manier.
We moeten afstappen van het idee: “hoe meer we ademen, hoe beter dit is voor ons”.
Voor patiënten bleek dit eveneens een belangrijk inzicht en dit is vaak moeilijker dan gedacht. Ons lichaam kan een gejaagde manier van ademen gewoon worden en dit dus als normaal ervaren. Wie dan minder of rustiger probeert te ademen krijgt al gauw het gevoel dat dit onvoldoende is.
Buteyko had een lijst van meer dan 50 ziektes die met zijn therapie kon aangepakt worden. Vooral de aandoening waarbij ademhaling rechtstreeks verbonden is zoals astma, chronische hyperventilatie en verstopte neus geven bij mijn patiënten vaak heel goede resultaten. Maar ook minder evidente klachten zoals eczeem en duizeligheid blijken goed te verbeteren. Onze manier van ademen kan op heel veel klachten en ziektes een positieve invloed hebben.
Ondertussen bekijk ik ademhaling veel meer als een complex geheel waarbij ademgewoonte, maar ook spanning of fysieke factoren aanpak verdienen.
De inzichten van de Buteykotherapie liggen nog steeds aan de basis waarmee ik met patiënten aan de slag ga.
Ik pas ook andere technieken toe als die noodzakelijk zijn. Zo kunnen andere ademhalingsoefeningen of ontspanningsoefeningen meer aangewezen zijn.
Ook het belang van de houding en verkorte spieren of een stramme borstkas moeten de nodige aandacht krijgen.